Blog

Vraag een reparatie bij Atomrepair aan

Macbook
iMac
Laptop (Windows)
Desktop (Windows)
Geen idee
DC- of andere jack
Beeldscherm
Toetsenbord
Ventilator
Harde schijf
Scharnieren
Moederbord
*Verplichte velden

We willen onze eigen spullen repareren!

5 Juni 2018
Heb je weleens iets opengeschroefd om te uit te vissen waarom het niet meer werkte? Beter nog; werkte het weer nadat je het weer in elkaar had gezet? Een jaar of twintig, dertig geleden kon je zo'n beetje alle apparatuur in een huis openmaken en, met een beetje kunde en inzicht, zelf repareren. Veel mensen maakten daar dankbaar gebruik van, want het bespaart je een hoop reparatiekosten. Fabrikanten faciliteerden reparatie door apparaten relatief gemakkelijk demonteerbaar te maken. Nier per sé voor consumenten zelf; het maakt het natuurlijk ook makkelijker voor monteurs en hun eigen reparatiecentra om een reparatie uit te voeren. Onderdelen waren voor veel apparaten gewoon te krijgen. Rechtstreeks bij de fabrikant of in een onderdelenzaak.

Tegenwoordig is dat anders

Sinds die tijd is er een omslag geweest, hoewel die twintig jaar geleden al een poosje onderweg was. Die omslag is ten dele aan het gedrag van de gemiddelde consument te wijten. Waar je vroeger zelf aan de slag ging om een kapotte radio weer werkzaam te maken of het ding naar een handige kennis bracht, is dat nu wel minder gebruikelijk. Is het kapot, dan koop je een nieuwe. Nu is het zo dat veel apparatuur die vroeger uit allerlei individuele onderdeeltjes bestond nu feitelijk een printplaatje met omkapping is. Voor de meesten is printplaatreparatie niet iets wat je zelf even kunt doen, laat staan bepalen wát er op zo'n plaatje kapot is. Reparatie van een modern weerstationnetje van 15 euro zal dan ook niet zo gauw de moeite waard worden, hoewel ik zoiets alsnog aanmoedig. Het moet er namelijk niet om gaan of iets goedkoop was, je kunt er ook over nadenken dat de kapotte versie weer op de grote afvalberg belandt en dat misschien niet direct de voorkeur heeft.
Het is een feit dat veel moderne apparaten een stuk lastiger te repareren zijn dan vroeger, en dan niet door een bepaalde handeling van een fabrikant. Maar dat is niet altijd zo.

Grote bedrijven werken reparatie tegen

Apparatuur die wél de moeite van het repareren waard is, wordt ook steeds moeilijker te herstellen, en dat is vaak moedwillig. Apple, de laatste jaren toch aardig bejubeld wegens hun 180 graden draai op milieugebied, levert hierin een flinke bijdrage. Waar Apple gaat, daar volgen andere fabrikanten, en die kopiëren nit enkel de positieve eigenschappen van Apple-producten. Wat dat betreft ziet de toekomst er niet zo goed uit op dit punt.
Enkele voorbeelden om te illustreren waar ik het over heb:
  • Apple lijmt sinds een jaar of zes accu's kneitervast aan de topcase (dat is het gedeelte waar het toetsenbord in zit) van laptops. Deze verlijming dient geen enkel nut, maar zorgt er wel voor dat vervanging van een accu enorm moelijk (en zelfs gevaarlijk) is geworden. Wil je accu niet goed meer werken, dan dien je volgens Apple de complete topcase te vervangen. Dat is inclusief touchpad, metalen bovenkant, toetsenbord en natuurlijk de accu zelf. Waren die andere onderdelen nog goed? Jammer dan, gooi maar weg.
  • Toetsenbord of touchpad kapot? Dan kun je je lol op, want de accu zit (zoals hierboven al gemeld), verlijmd met de topcase, over keyboard en touchpad heen. Wederom is het wel te vervangen door een ervaren reparateur, maar de gemiddelde zelfknutselaar heeft er echt een te zware kluif aan.
  • Buitenaardse schroeven. Om openmaken van laptops en telefoons door consumenten te ontmoedigen maakt Apple gebruik van speciale schroeven waar geen enkele normale schroevendraaier in past. Om het net even wat moeilijker te maken..
  • Verlijmde schermen. Een gemiddeld scherm bestaat uit een webcam, microfoon, LCD, achterkant (metaal of kunstof), schermomlijsting, scharnieren, wifi antenne en diverse kabeltjes. Bij macbooks zijn de schermen zo stevig verlijmd dat je enkel de complete display-unit kunt vervangen. Wil je alleen de LCD vervangen, dan heb je daar enorm veel geduld, ervaring en handigheid bij nodig. Niet bepaald geschikt voor iemand die zijn eigen laptopje wil servicen. Wederom mag je dus een berg onderdelen wegmieteren omdat één onderdeel het begaf.
  • Harde schijf en geheugen. Sowieso gebruikt Apple al sinds jaar en dag harde schijven met speciale interface. Vervanging is hierdoor nodeloos duur en reserveschijven zijn lastig te krijgen.
  • Integratie van onderdelen op het moederbord: Het wordt steeds gebruikelijker om (zeker niet alleen bij Apple) de Harde schijf (of SSD) én het geheugen op het moederbord te solderen. Daar gaan we weer.. Iets mis met je hard disk of RAM, of had je gedacht die te upgraden? Vergeet het maar. Wilde je je data van je kapotte laptop terug hebben? Dat kon vroeger met een lossse schijf vrijwel altijd, maar met je opslag in je moederbord is het vaker nee dan ja. Dag belangrijke foto's / proefschrift / boek / noem maar op. Harde schijf kapot? Gooi het hele moederbord dan maar weg. Geheugen upgraden? Kan niet.
Ja, Apple is groen bezig op sommige fronten, maar bij de ontwikkeling van hun producten staat repareerbaarheid en daarmee duurzaamheid op de laatste plaats.

Nog een manier waarmee fabrikanten proberen de handen van de consument te binden is door je te pogen te verbieden hun apparaat open te maken. Ze zien het liefst dat je aankoop geen bezit van je wordt, maar van henzelf blijft. Ga je dan aan je apparaatje zitten schroeven, dan zou je fout bezig zijn. Betaal je straks 800 euro voor een telefoon, dan mag je je eigen aankoop niet eens zelf openmaken zeker? Wat ik koop is daarna van mij verdomme!

Wat wordt hieraan gedaan?

Het zal niet meevallen om er echt iets aan te doen, maar er worden gelukkig stappen gezet. Op algemeen vlak hebben we natuurlijk de Repair Café's, daar heeft haast iedereen weleens van gehoord. Heb je een apparaat, kleding of iets anders in huis wat wel gerepareerd mag worden? Zoek dan eens zo'n café op!
Op groter, wereldwijd vlak bestaat er de Right to Repair beweging, die probeert regeringen (waaronder de EU en VS) wetgeving te laten introduceren die fabrikanten dwingt reparatie door derden te faciliteren door onderdelen en documentatie beschikbaar te maken. Dat lost het probleem met vastlijmen niet op, maar het is een goede start.
Op Europees niveau is men sinds half vorig jaar bezig met een wet die 'planned obsolesence', ofwel het bewust apparaten zo fabriceren dat niet al te lang na de garantieperiode kapot gaan, aan moet pakken, en als het goed is ook een vorm van Right to Repair gaat invoeren. Als deze wordt doorgevoerd zoals ik hoop, dan zijn bedrijven in de toekomst niet alleen verplicht om documentatie, onderdelen en diagnostische tools beschikbaar te maken aan het publiek, maar ook om hun aparraten reparabel te maken. Dat zou geweldig zijn, maar het is natuurlijk eerst wachten wat er nu daadwerkelijk uit Europa komt rollen en hoe lang dat op zich laat wachten.

Linkjes naar meer info

Hier een paar linkjes naar sites en artikelen die iets met dit onderwerp van doen hebben.
  • ifixit (nl) - deze website plaatst uitgebreide handleidingen en verkoopt onderdelen om je apparaten mee te kunnen repareren.
  • ifixit manifest -linkje naar het Right to Repair manifest, om te bestellen (voor enkel de verzendskosten) of uit te printen en op te hangen. Je kunt de poster ook hier bestellen, maar dan ben je haast een tientje kwijt aan verzending.
  • Artikel over de mogelijk komende Europese wetgeving (en)
  • Repair Café (nl) - zoek er eentje in de buurt of start er zelf één.
  • Coolproducts (en) - Coalitie van non-profit organisaties met als doel duurzaamheid en energiezuinigheid van apparatuur bij de EU aan te kaarten.